De ziekte lupus erythematodes is een auto-immuunziekte en wordt ook wel afgekort tot LE, of simpelweg tot Lupus. Het gaat hier om een ziekte die onderverdeeld wordt onder de reumatische ziekten. Een auto-immuunziekte kenmerkt zich doordat het immuunsysteem de lichaamseigen cellen als vreemd ziet en hier antistoffen tegen gaat aanmaken. Bij deze ziekte zijn de huid of de organen aangedaan.
Drie verschillende vormen Lupus Erythematodes
Lupus kent drie verschillende vormen. Bij Systemische lupus erythematodes (SLE) worden verschillende organen getroffen. Het kan hier om interne organen, gewrichten, maar ook de huid en slijmvliezen betreffen. Bij cutane lupus erythematodes (CLE) is alleen de huid aangedaan. Van CLE zijn drie onderverdeling: de acute, de subacute en de chronische vorm. Dan is er nog een derde vorm, namelijk medicijn-gerelateerde lupus erythematodes. (DILE)
Oorzaken
Van DILE is de oorzaak bekend, namelijk het gebruik van bepaalde medicijnen. Vaak zijn mensen tussen de 50 en 70 jaar oud wanneer ze deze vorm krijgen en slikken al enige tijd medicijnen.
De oorzaak van systemische lupus en cutane lupus is moeilijker te vinden. Vaak begint de ziekte op een leeftijd tussen de 20 en 40 jaar. Blanke mensen krijgen de ziekte minder vaak dan donker gekleurde mensen. De precieze oorzaak is niet bekend, maar erfelijkheid en hormonen zouden mogelijk een rol kunnen spelen. Ultraviolet licht kan de klachten bij CLE versterken. Ook vochtige lucht kan de klachten verergeren, zowel bij SLE als CLE. Andere mogelijke oorzaken zouden stress en infecties kunnen zijn.
Lupus symptomen
De symptomen zijn ook wel de verschijnselen die optreden en kenmerkend zijn voor deze auto-immuunziekte. Omdat de symptomen per vorm nogal kunnen verschillen maar elkaar ook kunnen overlappen, maken we hier een onderscheid in.
Cutane lupus erythematodes
Dit betreft de vorm waarbij de huid wordt aangedaan. Van CLE kunnen we drie onderverdelingen maken, de acute, de subacute en de chronische vorm. De verschijnselen zijn bij alle drie net weer iets anders.
Acute vorm
Er ontstaat een huidafwijking aan het gezicht. Deze is rood en vlindervormig. Wanneer er op de rode plek gedrukt wordt verdwijnt deze tijdelijk. Ook elders op het lichaam kunnen deze plekken ontstaan.
Subacute vorm
Deze geeft vaak weinig huidafwijkingen in het gezicht maar wel op armen, benen, schouders en daar waar veel zonlicht komt. Er ontstaan dikke, rode en schilferende plekken, soms zichtbaar als een ring.
Chronische vorm
Dit komt het meest in het gezicht en op de hoofdhuid voor, maar ook op armen, benen of elders. Er ontstaan dikke rode en schilferende plekken. Deze plekken kunnen later van kleur veranderen of littekens vormen.
Systemische lupus erythematodes
Bij deze vorm kunnen in principe alle organen aangedaan zijn. De symptomen zijn dan ook zeer uiteenlopend. De volgende verschijnselen zien we veelal optreden bij SLE:
- Vermoeidheid of hangerig zijn
- Koorts
- Gewichtsverlies
- Afwijkingen aan het bloedbeeld (bloedarmoede, meer kans op infecties)
- Gewrichtspijn of gewrichtsontsteking (artritis)
- Huidafwijkingen of haaruitval
- Zweren in de mond of de keelholte
- Droge ogen, gevoel alsof er zand in de ogen zit
- Ontsteking van de nieren of andere organen
- Longklachten (longontsteking, ontsteking van het longvlies) of hartproblemen (ontsteking van het hartzakje)
- Syndroom van Raynaud: witte en later blauwe vingers en pijn aan de vingers (of tenen)
- Trombose: bloedstolsels in de bloedvaten
- Ontsteking van de zenuwen (krachtverlies of tintelingen)
- Ontsteking van de vaten in de hersenen (hoofdpijn, geheugenstoornis, epilepsie)
- Zonneallergie
- Puntbloedingen
Ziektebeeld
Het ziektebeeld is een verzameling van verschijnselen waardoor SLE of CLE aangetoond kan worden. Wie klachten heeft zal hiermee naar de huisarts moeten. Deze zal aan de hand van de klachten een diagnose proberen te stellen. Omdat de klachten bij deze ziekte vrij algemeen kunnen zijn is het vaak lastig voor de arts om het te ontdekken. Aanvullend onderzoek is dan nodig.
Onderzoek
De arts zal vaak bloedonderzoek verrichten. Hiermee kan aangetoond worden of het bloedbeeld in orde is. Bij te weinig rode bloedcellen is er sprake van bloedarmoede, bij te weinig witte bloedcellen is er vaal sprake van terugkerende infecties. Een ontsteking is niet altijd duidelijk te herkennen en kan aangetoond worden door het bloed en de urine regelmatig te controleren. Met bloedonderzoek kan niet alleen gecontroleerd worden op bloedarmoede of een nierontsteking, maar ook op spierontsteking en of de lever goed werkt. Daarnaast wordt bekeken of er antistoffen aanwezig zijn die zich tegen de lichaamseigen cellen en weefsels richten.
Soms zal de arts een stukje van de huid wegnemen om dit onder de microscoop te laten onderzoeken. Dit kan ook een stukje van de nier zijn. Daarnaast kan er een echo gemaakt worden, bijvoorbeeld van het hart of de lever. Bij hartproblemen wordt er vaak een hartfilmpje gemaakt waarmee de werking van het hart nauwkeurig gevolgd kan worden. Soms is het noodzakelijk om een röntgenfoto te maken. Alle onderzoeken zijn nodig om een juiste diagnose te kunnen stellen. Hier kan de nodige tijd overheen gaan, maar is wel noodzakelijk.
Behandeling
Bij DILE is de behandeling eenvoudig: stoppen met de medicijnen die dit ziektebeeld verzaken. Bij cutane lupus en systemische lupus is de behandeling minder eenvoudig, omdat deze vooral gericht is op het verlichten van de klachten. De ziekte zelf is niet te genezen.
Vaak worden er ontstekingsremmende pijnstillers voorgeschreven. Deze verlichten niet alleen pijnklachten maar zorgen er ook voor dat ontstekingen minder worden of verdwijnen. In eerste instantie zal er alleen de pijnstiller paracetamol worden voorgeschreven, maar vaak gaat men later toch over op een NSAID. Dit is een pijnstiller die ook ontstekingsremmend werkt. Een lichte NSAID is Ibuprofen, die vrij verkrijgbaar is. Bij ernstige gewrichtspijnen kan de arts zwaardere medicijnen voorschrijven. Dit is vaak een klassieke reumaremmer. Chronische en reumatische ontstekingen worden hiermee geremd. Hierdoor ontstaat er minder pijn en minder schade aan de gewrichten. Prednison is hier een bekend voorbeeld van, maar ook bijvoorbeeld azathioprine. Hydroxychloroquine remt ontstekingen en doodt bacteriën en kan helpen bij vermoeidheid.
Andere medicijnen worden voorgeschreven bij huidafwijkingen waaronder corticosteroïden zalf waarin hormonen zitten, deze verminderen de roodheid en zwelling van de huid. Daarnaast worden medicijnen voorgeschreven bij trombose (bijvoorbeeld Acenocoumarol), hartproblemen (bijvoorbeeld Prednison), of aften (bijvoorbeeld Lidocaïne). De arts zal altijd bekijken welke medicijnen het beste verdragen worden en ook aanslaan.
Ook wordt er bij Systemische lupus erythematodes of Cutane (LUPUS) erythematodes gebruik gemaakt van antimalaria-middelen, anti-epeleptische middelen, cytotoxische middelen en antibiotica. Er wordt nog veel onderzoek gedaan naar andere behandelmethoden, waaronder biologische reumaremmers. Behandeling in de vorm van therapie is er niet. Alleen met medicijnen kunnen de klachten zoveel mogelijk onderdrukt worden.
Leven met lupus
Een leven met (LUPUS) is niet altijd even gemakkelijk. Zonlicht is de grootse vijand voor de patiënten. Huidafwijkingen kunnen hiermee verergeren, maar ook bij SLE zien we dat zonlicht of ultraviolet licht verschillende ontstekingen kan uitlokken. Het is daarom belangrijk om zonlicht zoveel mogelijk te vermijden. De huid dient ook goed te beschermt worden tegen zonlicht met een hoge factor zonnebrandcrème.
Wanneer een zwangere vrouw anti SSA-stoffen of anto SSB-stoffen in het bloed heeft komt dit via de placenta bij de baby terecht De baby zal na de geboorte een huidafwijking vertonen die vaak binnen zes maanden weer verdwijnt. Complicaties tijdens de zwangerschap zijn verhoogt bij vrouwen met de ziekte. De nierfunctie en de bloeddruk moeten stabiel zijn voordat er een zwangerschap wordt aangegaan. Vrouwen die zwanger zijn hebben een verhoogd risico op een miskraam, trombose of zwangerschapsvergiftiging.
Gezond leven is belangrijk voor de patiënten. Roken, een hoog cholesterol en suikerziekte moeten vermeden of voorkomen worden. Ook is het belangrijk om het lichaamsgewicht gezond te houden en voldoende te bewegen. Hierdoor kunnen ergere klachten voorkomen worden. Werk en studie kan eronder lijden door vermoeidheid, pijn en stijfheid, maar ook door andere klachten. (LUPUS) is vaak van buitenaf niet zichtbaar en dit kan zorgen voor onbegrip. Erover praten en het ziektebeeld bespreekbaar maken kan hierbij helpen.