Het herkennen van reuma kan voor artsen lastig zijn doordat de symptomen sterk kunnen lijken of de symptomen van andere ziektes en daarnaast sterk in heftigheid kunnen variëren binnen eenzelfde patiënt. Schattingen lijken echter aan te tonen dat bijna 2 miljoen volwassenen en duizenden kinderen in Nederland reuma hebben: Aantallen die een grote invloed op het dagelijks leven van een veel groter aantal verraden: Kinderen, ouders, verzorgers en anderen die, naast de patiënten zelf, dagelijks met de ziekte worden geconfronteerd. Maar wat is reuma nu eigenlijk?
Wat is reuma?
Reuma is geen enkele aandoening, maar is de overkoepelende term voor ruim 100 chronische ziektebeelden die de pezen, spieren en gewrichten aantasten. We kunnen reumatiek echter wel onderverdelen in 3 hoofdcategorieën waarin we elk van de verschillende aandoeningen kunnen plaatsen:
- De aandoeningen aan onder andere pezen, spieren, banden en gewrichtkapsels die ook wel met wekedelenreuma worden aangeduid.
- Artrose, waarbij gewrichten stijf en pijnlijk worden als gevolg van verslechtering van het kraakbeen.
- Aandoeningen waarbij ontstekingsreacties gewrichten en andere lichaamsdelen beschadigen, oftewel ontstekingsreuma.
Tot voor kort werden veel van de ziektebeelden die nu met reumatiek worden geassocieerd afgedaan als ‘deel van het ouder worden’, maar meer dan de helft van de Nederlanders die aan reuma lijden zijn jonger dan 65. Hoewel de precieze oorzaak van veel reumatische aandoeningen onbekend is, zijn behandelingen vaak wel effectief in het verminderen van pijn en andere klachten, waardoor de gevolgen voor het dagelijks leven beperkt kunnen worden.
17 bekende reumatische aandoeningen
Wanneer iemand ‘aan reumatiek lijdt’, is de daadwerkelijke ziekte dus een van talloze chronische aandoeningen. Enkele van de bekendsten hiervan zijn:
Acuut reuma
Acuut reuma kan ontstaan na een infectie met een bacterie, een zogenaamde ‘streptokok’. Vaak begint acuut Reuma met opvallend hoge koorts. Daarna kunnen de gewrichten als pijnlijk worden ervaren. Bij acuut reuma heeft u last van steeds een ander gewricht. In westerse landen komt acuut Reuma nog maar weinig voor en wanneer deze optreedt gebeurt dit vaak bij kinderen tussen de 4 en 18 jaar. Veelal gaat er bij kinderen een keelinfectie aan vooraf. De pijn is vaak te remmen door middel van pijnstillers. Acuut Reuma heeft meestal geen schadelijke gevolgen op gewrichten en tast deze niet aan. Daarom is een behandeling met medicijnen of antibiotica veelal niet nodig. Lees hier meer.
Artritis psoriatica
Wanneer men lijdt aan de huidziekte psoriasis kan dit soms deze ontstekingsreuma (Artritis psoriatica) met zich meebrengen. Het is in dat geval niet ongewoon dat problemen met de huid en pijn in de gewrichten elkaar afwisselen, maar dat beide symptomen zelden tegelijkertijd optreden.
Artrose
Wanneer het kraakbeen almaar zachter en dunner wordt, noemen we dit ook wel artrose. De pijn die hiermee gemoeid gaat ontstaat vaak geleidelijk en gaat gepaard met stijfheid. Uiteindelijk kan artrose tot een verandering van de lichaamshouding leiden. Lees hier meer.
Ziekte van Behçet
De Ziekte van Behçet is een auto-immuun aandoening veroorzaakt steeds terugkerende ontstekingen, waaronder zweertjes op de geslachtsdelen en in de mond. Ontstekingen in gewrichten kunnen tot pijn en stijfheid leiden. Lees hier meer.
Bursitis
Wanneer de slijmbeurs in een gewricht ontsteekt wordt dit ook wel bursitis genoemd. Het is vooral de slijmbeurs in de schouder die vaak ontstoken raakt, maar ook op andere plekken kunnen deze beschermende stootkussentjes ontstoken raken. Lees hier meer.
Fibromyalgie
De letterlijke vertaling van fibromyalgie is “spier- en bindweefselpijn”, maar de aandoening veroorzaakt ook chronische vermoeidheid en stijfheid. Hoewel de aanleiding van de reuma klachten onbekend is, kunnen de symptomen wel bestreden worden met medicatie, rust en beweging. Lees hier meer.
Jicht
Wanneer urinezuurkristallen neerslaan in de gewrichten ontstaat de reumatische aandoening jicht. Dit is veelal een gevolg van een verstoorde stofwisseling waardoor het urinezuur zich opstapelt. Een eerste aanval van jicht is vaak de start van een chronisch terugkerende aandoening. Lees hier meer
Lupus erythematodes
Lupus erythematodes, of gewoon lupus, is een auto-immuunziekte die naast de gewrichten ook de huid en interne organen aan kan tasten. De drie vormen van lupes gaan allen gepaard met hun eigen symptomen: Cutane lupus waarbij enkel de huid is aangedaan, drug induced lupes die veroorzaakt wordt door bepaalde medicijnen en systemische lupus waarbij allerlei organen aangedaan kunnen zijn. Lees hier meer over deze vorm van reuma.
De ziekte van Lyme
De ziekte van Lyme is een infectieziekte. Deze ziekte kan worden opgelopen wanneer u bent gebeten door een met het Lyme-virus besmette teek. De ziekte van Lyme kan huidinfecties en aandoeningen aan uw gewrichten en zenuwstelsel veroorzaken. Lyme kan lang duren en zorgen voor vermoeidheid, klachten aan uw zenuwstelsel, uw gewrichten en – in zeer zeldzame gevallen – uw hart. Met antibiotica is de ziekte van Lyme goed te genezen. Deze medicijnen helpen veelal goed, maar in sommige gevallen kan het een lange tijd duren voor de behandeling zicht- en merkbare effecten oplevert. Lees hier meer.
Hypermobiliteit
Als u hypermobiel bent, zijn uw banden en pezen te soepel. Dit kan ervoor zorgen dat uw gewrichten niet genoeg steun krijgen en daardoor te bewegelijk worden. Het kan ervoor zorgen dat uw gewrichten gemakkelijk uit de kom kunnen schieten, of u een krampachtige lichaamshouding aanneemt om een dergelijk gevolg te voorkomen.
U hoeft geen last te ondervinden van hypermobiliteit. Echter, het kan wel ervaren worden als hinderlijk en andere pijnklachten kunnen opspelen. Denk hierbij aan pijn aan de spieren en gewrichten. Dit kan komen door spieren die sneller overbelast raken, vanwege het gebrek aan stabliteit in het gewricht. De spieren zullen dit gaan compenseren en een andere lichaamshouding dan ‘gewoonlijk’ aannemen: de krampachtige lichaamshouding. Hypermobiliteit wordt ook wel het ‘hypermobiliteitssyndroom (HMS)’ genoemd.
Wanneer u veel last ondervindt van uw hypermobiliteit, kunt u wellicht een doorverwijzing krijgen voor een fysiotherapeut. Deze kan u helpen met het aannemen en behouden van een juiste (lichaams)houding en diverse oefeningen kunnen eventuele pijn verlichten of zelfs wegnemen.
Jicht
Jicht is een reumatische ziekte waarbij de zogenaamde ‘urinezuurkristallen’ neerslaan in de gewrichten. Bij de eerste ‘aanval’, welke zich voordoet in een plotselinge gewrichtsonsteking, kunt u te maken hebben met zeer veel pijn. Bij veel mensen gaat deze eerste aanval van jicht over in een chronische vorm. Dat wil zeggen, dat de ziekte blijft doorwerken en zich uit in meerdere, regelmatige aanvallen.
Jicht ontstaat door het niet goed verlopen van de stofwisseling in uw lichaam. Urinezuur zal zich hierdoor ophopen. In sommige gevallen is dit niet te voorkomen of te verhelpen, in andere gevallen kan het (overmatig) nuttigen van alcohol en een ongezonde leefwijze een grote rol spelen. Hoewel overmatig eten en het drinken van alcohol een jichtaanval kan uitlokken, is het een misvatting dat jicht een zogenaamde ‘welvaartsziekte’ betreft. De zojuist genoemde ongezonde factoren kunnen een aanval weliswaar in gang brengen, maar zijn niet de eigenlijke en oorspronkelijke oorzaak. Deze is namelijk te vinden binnen de stofwisseling, welke niet goed verloopt bij mensen met aanleg voor jicht.
Jicht en de daaruit volgende klachten kunnen onderdrukt worden middels gebruik van speciale medicijnen. Raadpleeg hiervoor uw huisarts, hij of zij kan u over deze vorm van reuma meer vertellen.
MCTD
MCTD, oftewel Mixed Connective Tissue Disease is een zeldzame aantasting van het bindweefsel. Hoewel de verschijnselen overeenkomen met veel andere bindweefselaandoeningen is MTCD een auto-immuunziekte die vaak in combinatie met aandoeningen als het fenomeen van Raynaud gepaard gaat.
Osteoporose
Bij het ouder worden verliest iedereen botmassa, maar wanneer de botten extreem broos worden spreken we van osteoporose, ook wel botontkalking genoemd. Door de afgenomen dichtheid van de botten neemt de kans op botbreuken toe. Hoewel osteoporose vaker voorkomt bij 50-plussers, kunnen ook jongere mensen met de ziekte te maken krijgen. Boosdoeners hierbij zijn veelal andere aandoeningen als reumatoïde artritis of langdurig gebruik van medicijnen als prednison. Lees hier meer.
Het fenomeen van Raynaud
Wanneer met lijdt aan het fenomeen van Raynaud worden de bloedvaten in bepaalde situaties te smal om voldoende bloed door te laten. Klachten spelen voornamelijk op tijdens kou of momenten van spanning en de symptomen zijn verkleuring van vingers en tenen en pijn op deze zelfde plekken.
Reumatoïde artritis
De auto-immuunziekte reumatoïde artritis veroorzaakt ontstekingen in de gewrichten, waarbij het eigen afweersysteem de boosdoener lijkt te zijn.
SCCH
Sterno-costo-claviculaire hyperostose, ook wel afgekort tot SCCH, is een zeldzame chronische ontsteking van het bot van het borstbeen, de bovenste ribben en het sleutelbeen. Deze gaat gepaard met verdikking op de aangetaste plekken en een afgenomen bewegelijkheid van de schouders.
Het syndroom van Sjögren
Hoewel het Syndroom van Sjögren vooral de traan- en speekselklieren aantast zijn algehele vermoeidheid en gewrichtsklachten niet ongewoon.
Reuma verschijnselen
Stijve of pijnlijke gewrichten, spierpijn en algehele vermoeidheid zijn maar enkele van de vele verschijnselen die met reuma geassocieerd worden. Doordat reuma een chronische aandoening is moeten veel patiënten een manier vinden om met de aandoening te leren leven en tegelijkertijd de invloed op hun levensplezier te minimaliseren. Dat dit voor velen een emotionele reis is vol vragen spreekt voor zich.
Doordat reuma in veel gevallen zeer grillig verloopt, kunnen patiënten soms de ene dag huppelend door het leven gaan terwijl de volgende dag elke beweging pijnlijk is. Deze onberekenbaarheid van de ziekte zorgt zowel bij de buitenwereld als bij de patiënt zelf vaak voor onbegrip: Waarom kan ik niet op mijn lichaam vertrouwen? Hoe kan het dat ze gisteren nog rond aan het rennen was en nu stil op de bank moet liggen? Doordat reuma veelal niet aan de buitenkant te zien is, is het voor veel patiënten niet enkel een strijd met de ziekte, maar ook een strijd voor erkenning van de buitenwereld.
Herken je de bovenstaande verschijnselen? Dan is het aan te raden een huisarts te raadplegen. Deze kan je meer vertellen over de mogelijke behandelmethodes. Verbeteringen in medicatie en behandelmethoden hebben in recente jaren gelukkig voor veel reuma patiënten enige verlichting kunnen geven, maar blijvende genezing laat in veel gevallen op zich wachten.
Oorzaak reuma
Zoals bij veel chronische aandoeningen is het ook moeilijk om één enkele oorzaak van reuma aan te wijzen. Daarnaast is reuma een zogenaamde ‘parapluterm’ waaronder tientallen verschillende aandoeningen worden geschaard, die ook elk hun eigen oorzaken kennen. Voor veel van de reumatische aandoeningen ligt de oorzaak in een verstoring van het immuunsysteem, waardoor ontstekingen in gewrichten kunnen ontstaan. Ook kan de oorzaak erfelijk bepaald zijn, veroorzaken sommige virussen en bacteriën reuma, kan stress een factor zijn en is langdurige zware lichamelijke belasting een boosdoener. In veel gevallen lijkt de oorzaak echter een combinatie waarin meerdere van bovenstaande factoren in meer of mindere mate een rol spelen.
Reuma symptomen
Er zijn meer dan 100 reumatische aandoeningen die ieder hun eigen symptomen kennen. Veel voorkomende symptomen van reuma zijn:
- Stijfheid in de ledematen;
- Vermoeidheid;
- Opgezwollen, pijnlijke gewrichten;
- Lichte koorts;
- Pijn in spieren en pezen;
- Rugklachten;
Daarnaast hebben veel reumatische aandoeningen gemeen dat de symptomen aan verandering onderhevig zijn. De symptomen kunnen plots optreden en zijn zeer aan verandering onderhevig. In sommige gevallen verergerd bewegen de symptomen, terwijl in andere gevallen de pijn en stijfheid juist minder wordt bij bewegen. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij de ziekte van Bechterew. Bij sommige reumatische aandoeningen kan een veranderde lichaamshouding in een late fase van de ziekte een symptoom zijn.
Reuma klachten
De gemene deler in klachten bij reuma is dat ze nooit prettig, altijd ongewenst en veelal pijnlijk en ernstig van aard zijn. Ondanks dat er talloze reumatische aandoeningen zijn, hebben ze veelal gelijk dat de klachten plotseling zeer heftig kunnen zijn, maar ook zeer gelijkmatig kunnen ontwikkelen. Het ziektebeeld is veelal erg grillig en een patiënt kent periodes waarin ze zich prima kunnen voelen, gevolgd door plotselinge aanvallen waarin de klachten in alle hevigheid terug zijn. In sommige gevallen gaat het om onderhuidse ontstekingen, waarbij het in andere gevallen rode plekken op de huid en koorts de meest acute reumatische klachten vormen. In elk geval is het verstandig een huisarts om advies te vragen. Hoewel veel van de klachten die bij reuma horen niet te genezen zijn, is er wel veel verzachting en andere hulp mogelijk die het leven met een reumatische aandoening zeer veel aangenamer kan maken.