In Nederland worden jaarlijks meer dan een miljoen mensen gebeten door een teek. Ruim 20% van die teken zijn besmet met de Borrelia-bacterie en die speelt een grote rol bij het ontstaan van de ziekte van Lyme. Na de tekenbeet kan een rode huiduitslag voorkomen, die zich ringvormig uitbreidt. Deze huiduitslag heet een erythema migrans. Als je deze ring krijgt rondom de tekenbeet, is dat voldoende voor de diagnose van de ziekte van Lyme. De ring kan echter ook uitblijven terwijl er later wel andere symptomen van de ziekte van Lyme ontstaan. Diagnose wordt dan lastiger.
Symptomen van de ziekte van Lyme
Het eerste symptoom kan een erythema migrans (EM) zijn die optreedt na een tekenbeet. Als deze optreedt, zal een arts over het algemeen een antibioticabehandeling voorschrijven. Een groot deel van de patiënten bij wie dit gebeurt, geneest daardoor. Er zijn echter ook veel patiënten die niet tijdig gediagnosticeerd worden en daarom ook niet de juiste behandeling krijgen, en er zijn mensen bij wie de behandeling niet goed aanslaat, bijvoorbeeld omdat er te kort wordt behandeld. Deze patiënten ontwikkelen soms chronische Lyme. In het eerste stadium van de ziekte van Lyme ontstaat een lokale huidinfectie en de erythema migrans (EM). De kring kan zich wel uitbreiden tot een kring van 5 tot 40 cm . Deze uitslag doet geen pijn, jeukt meestal niet en er is meestal ook geen sprake van een verdikking, behalve soms aan de randen. Er bestaan wel variaties, zoals een egaal rode huid, blaren, meerdere ringen om elkaar, en pijn en jeuk. In deze fase kan een griepachtig ziektebeeld ontstaan, waarbij de patiënt zich naar voelt, koortsaanvallen heeft, en hoofd- en spierpijn kan hebben. De helft van de patiënten met een EM heeft niet gemerkt dat er een tekenbeet was.
Stadium 2 symptomen
Na een tekenbeet kan de Borreliabacterie op de bloedbaan terecht komen en dit kan leiden tot een uitgezaaide infectie, ook wel gedissemineerde infectie genaamd. Hoewel men vroeger dacht dat dit in een later stadium kon gebeuren, zijn er nu aanwijzingen dat dit proces al binnen enkele etmalen kan ontstaan. De bacterie kan dan onder andere het centrale zenuwstelsel, dus het ruggenmerg en de hersenen, binnendringen. De bacterie wordt via de bloedbaan door het hele lichaam verspreid, maar het is meestal maar kort aantoonbaar in de bloedbaan. In dit stadium kunnen de griepachtige verschijnselen ontstaan en kunnen patiënten last krijgen van aanhoudende vermoeidheid. Bovendien kunnen er concentratieproblemen ontstaan en kunnen patiënten emotioneler dan anders reageren. De bacterie kan in elk orgaan terechtkomen en schade aanrichten, maar in veel gevallen ontstaan er ziekteverschijnselen die gerelateerd zijn aan het hart, de gewrichten en het centrale zenuwstelsel.
Neuroborreliose
De ziekte van Lyme kan aandoeningen aan het zenuwstelsel ten gevolge hebben, dit wordt ook neuroborreliose genoemd. Een acute aandoening kan bijvoorbeeld een hersenvliesontsteking zijn, al dan niet in combinatie met een ontsteking van de ruggenmergzenuwen of de hersenen. Er kunnen dan de gebruikelijke verschijnselen van acute hersenvliesontsteking optreden, zoals hevige hoofdpijn, sufheid, koorts en stijfheid van de nek, maar deze symptomen kunnen ook uitblijven. Neuroborreliose kan ook leiden tot dubbel zien en gezichtsverlamming, of tot hevige pijn in een arm, been of de romp. Er kan een doof gevoel in de benen optreden of krachtverlies.
Niet-acute neuroborreliose
Bij neuroborreliose kunnen ook chronische vormen ontstaan. De klachten zijn dan minder specifiek en wisselen in aard en ernst. Hierbij kan er verwarring optreden met andere neurologische ziekten met een wisselend verloop, zoals MS, ALS, MSA en dementie. Er kunnen klachten voorkomen zoals tijdelijke verlammingsverschijnselen, slecht kunnen lopen, verkrampingen in hoofd, nek, rug, benen en gezicht, krachtverlies, migraine-achtige pijn, gevoelsstoornissen, verdoofd gevoel in gezicht en ledematen, duizeligheid, concentratieproblemen, spraakproblemen en ernstige vermoeidheid.
Overige aandoeningen
De ziekte van Lyme kan ook leiden tot verschijnselen van de zogenaamde Lyme artritis. Hierbij kan er pijn en zwelling ontstaan in het gewricht dat aangedaan wordt, vaak het kniegewicht. Deze klachten verbeteren vaak na een antibioticabehandeling. Er kunnen als gevolg van de ziekte van Lyme ook hartaandoeningen ontstaan. De meest voorkomende vorm daarvan is een Lyme-carditis, een ontsteking van de hartspier. Deze aandoening kan tot flauwvallen, benauwdheid, hartfalen en pijn op de borst leiden.
Stadium 3: Chronische lymeborreliose
Als de ziekte van Lyme langer dan een jaar aanhoudt, kun je spreken van chronische lymeborreliose. Naarmate de infectie langer duurt, krijgt Lymeborreliose steeds meer de kenmerken van een chronische multisysteemziekte, zoals tbv en hiv. Naast de eerder genoemde verschijnsel in verschillende orgaansystemen komen er klachten voor zoals griepachtige verschijnselen, chronische vermoeidheid, koortsaanvallen, hoofdpijn, transpireren, spierpijn en pijn in pezen en gewrichten. Er kan encefalopathie, een chronische hersenaandoening, ontstaan, die onder meer kan leiden tot stemmingswisselingen, geheugenproblemen, concentratiestoornissen, en zelfs veranderingen in de persoonlijkheid.
Hoe ontstaat de ziekte van Lyme
De ziekte van Lyme ontstaat meestal doordat de Borrelia bacterie wordt overgedragen via de beet van een geïnfecteerde teek. Teken zijn parasieten die veel voorkomen in bossen en in velden. Ze hechten zich vast in de huid van de gastheer of gastvrouw, en zuigen zich vol met bloed. Zwangere vrouwen die besmet worden met de Borrelia bacterie kunnen de besmetting overdragen op het ongeboren kind. Vermoed wordt dat de infectie ook op andere wijze kan worden overgedragen, zoals door andere bloedzuigende insecten, bloedtransfusies en transplantaties, maar dit is nog niet wetenschappelijk aangetoond.
Medicatie
De ziekte van Lyme kan vaak succesvol worden behandeld met antibiotica, mits dit snel na de besmetting gebeurt. Er bestaan verschillen van inzicht in welke behandeling het beste is, bijvoorbeeld over de duur, dosis en het soort antibiotica. De internationale Lyme organisatie adviseert om een hoge dosis antibiotica voor te schrijven voor een periode van 6 weken. Als het langer geleden is dat de besmetting heeft plaatsgevonden, is het moeilijker om de ziekte met succes te bestrijden. De internationale Lyme organisatie adviseert om in dat geval langdurig antibiotica te gebruiken, maanden tot jarenlang – tot de klachten weg zijn.
Verloop van de ziekte
Het verloop van de ziekte verschilt per patiënt. In stadium 3 van de ziekte wordt de ziekte chronisch en zullen de eerder genoemde verschijnselen een permanent karakter krijgen. De ziekte van Lyme komt in de chronische fase als deze langer dan een jaar aanhoudt. Chronische Lyme kan allerlei neurologische verschijnselen geven, waaronder uitval of prikkeling van de zenuwen. Bij patiënten die lijden aan de chronische vorm van de ziekte van Lyme is de kwaliteit van leven ernstig aangetast. Vaak zijn al bestaande stoornissen en afwijkingen niet meer te verhelpen en is er sprake van blijvende invaliditeit.